De herdenking van de dodelijke V-bommen gaf in 1988 aanleiding tot de creatie van het kunstwerk ‘Vrede’. Daarmee wilde beeldhouwster Hilde Van Sumere vooral hulde brengen aan de vrede. Haar kunstwerk kreeg een nieuwe plek op de Franklin Rooseveltplaats.
Op 27 september 1988 kreeg Antwerpen er een nieuw kunstwerk in de openbare ruimte bij. Die dag werd het beeld ‘Vrede’ van Hilde Van Sumere (1932-2013) ingehuldigd. “Mijn werk is een combinatie van vier driehoeken. De driehoek is een universeel symbool. Hij komt voor in alle levensbeschouwingen”, vertelde de beeldhouwster enkele maanden voordien aan De Nieuwe Gazet. De vier vlakken van het kunstwerk in roestvrij staal zijn tegengesteld georiënteerd en laten zo het zonlicht spelen.
© Tom Cornille
Vlak bij Cinema Rex
Aanvankelijk wilde men het beeld plaatsen op de De Keyserlei, vlak bij de voormalige Cinema Rex. Die keuze was geen toeval. Het kunstwerk 'Vrede' is immers een “monument ter nagedachtenis van de slachtoffers van de V-bommen”, zo was destijds te lezen op een kleine sokkel naast het beeld. En de inslag van een V2-raket op Cinema Rex op 16 december 1944 was de zwaarste die Antwerpen heeft gekend. 567 mensen kwamen om het leven in de nokvol gevulde bioscoop. Antwerpen werd dan al goed twee maanden geteisterd door V1-bommen en V2-raketten. De stad was al bevrijd sinds september 1944, maar het oorlogsleed was nog niet voorbij. De Duitsers wilden immers de Antwerpse haven opnieuw in handen krijgen om de bevoorrading van de geallieerden te stoppen. Bijna een half jaar lang bestookten ze de stad met de zogenaamde vliegende bommen. Duizenden Antwerpenaars kwamen om het leven, vele gebouwen werden verwoest en een verlammende angst heerste in de stad.
Om het zicht op het Centraal Station te vrijwaren, kwam het beeld uiteindelijk niet op de De Keyserlei. Men plaatste het op hoek van de Frankrijklei en de Teniersplaats. Ook die locatie is nauw verbonden met de terreur van de V-bommen. Op de Teniersplaats sloeg op 27 november 1944 ook een V2-raket in. Met 157 doden was het de dodelijkste inslag op Antwerpen, na die op Cinema Rex.
Geen wrange herinnering
Verkeersveiligheid was de reden om het kunstwerk ‘Vrede’ in 1993 te verplaatsen naar een nieuwe locatie op de Wapper. Daar stond het echter wat verloren tussen de horecaterrassen. De geplande heraanleg van de Wapper maakte een nieuwe verhuis noodzakelijk. Eind 2024, zowat tachtig jaar na de start van de V-bommenterreur, kreeg ‘Vrede’ een nieuwe locatie op de Franklin Rooseveltplaats, aan de kant van het Koninklijk Atheneum. Daarmee staat het kunstwerk terug in de buurt van Cinema Rex en de Teniersplaats. Naast een herdenkingsmonument is het ook een blijvend symbool voor het belang van vredevol samenleven, vandaag en morgen. Of zoals Hilde Van Sumere het destijds zei aan Gazet van Antwerpen: “Mijn beeld moet een hulde aan de vrede zijn. Geen wrange herinnering, wel een hoopvolle blik in de toekomst.”
‘Vrede’ is een van de kunstwerken van de collectie Kunst in de Stad. Dat is een verzameling kunstwerken in de publieke ruimte van Antwerpen. Verschillende daarvan herdenken de Tweede Wereldoorlog. Specifiek voor de V-bommen zijn er onder meer herdenkingsmonumenten aan de Schildersstraat in Antwerpen en de Grotesteenweg in Berchem. Antwerpen Herdenkt brengt nog meer verhalen over oorlogsgerelateerde kunstwerken in de Antwerpse publieke ruimte. Je kan ze lezen op onze verhalenpagina.